شیوا و رود گنگ - افسانه و معنای آن

‫سادگورو: همان‌طور که می‌دانید، گَنگ از گیسوان درهم‌تنیده شیوا قطره‌قطره می‌چکد. ضرب‌المثلی در هیمالیا هست که «هر قله، خودِ شیواست». قله‌های هیمالیا پوشیده از برف هستند و جویبارهای کوچک بسیاری که از این کوه‌های برف‌پوش جاری می‌شوند، کم‌کم به هم می‌پیوندند و تبدیل به نهرها و سپس رودخانه‌ها می‌شوند. به همین دلیل می‌گویند کوه مانند شیواست و این جریان‌های آب که به پایین می‌ریزند همان گیسوان درهم‌تنیده‌ای هستند که تبدیل به رود گَنگ شدند، که از آسمان‌ها آمده - که بسیار درست است چون برف از آسمان می‌بارد.

‫این همان مفهومی است که افسانه رود گَنگ را خلق کرده و به‌عنوان خالص‌ترین آب در نظر گرفته می‌شود چون از آسمان می‌آید. مهم‌تر از همه، با گذر از سرزمینی خاص، کیفیتی ویژه کسب کرده است. من از ۱۹ سالگی هر سال به تنهایی در هیمالیا کوه‌نوردی می‌کردم و همیشه سردم بود و گرسنه بودم چون با تجهیزات زیادی نمی‌رفتم. تمام چیزی که داشتم یک شلوار جین و یک تی‌شرت ضخیم بود. بارها این را تجربه کرده‌ام که با نوشیدن فقط چند مشت از آب رود گَنگ، بیش از ۴۸ ساعت بدون هیچ احساس خستگی به راهم ادامه داده‌ام. و مستقیماً از افراد زیادی شنیده‌ام که چگونه بیماری‌هایشان فقط با نوشیدن آب گَنگ درمان شده است. همان‌طور که می‌دانید، در هند حتی اگر کسی قرار است بمیرد، به کمی آب گَنگ نیاز دارد.

‫آب گَنگ می‌تواند بسیار خاص باشد، نه به‌این‌دلیل که به چیزی اعتقاد دارید، بلکه صرفاً به این دلیل که کیفیت آب این‌گونه است. این هیمالیاست که کاری با این آب می‌کند.

رودخانه موجودی زنده است

افسانه می‌گوید که رود گَنگ رودخانه‌ای آسمانی است که بر این سیاره فرود آمد، و نیروی آن باعث آسیب رسیدن به جهان می شد، بنابراین شیوا آن را بر سر خود گرفت و اجازه داد تا به آرامی از میان موهایش در شیب‌های هیمالیا جاری شود. این بیانی ساده از معنای آن برای مردم و قداست آن است. خلوص رودخانه، برای یک هندی تبدیل به خودِ نماد پاکی شده است. اگر با رودخانه‌ها سروکار داشته باشید، می‌دانید که هر رودخانه‌ای زندگی خاص خود را دارد. این در همه‌جای دنیا صادق است، چه نیل در مصر باشد، دانوب در اروپا، وُلگا که از روسیه و کشورهای آسیای مرکزی می‌گذرد، می‌سی‌سی‌پی در آمریکا یا آمازون در آمریکای جنوبی. با آن‌ها صرفاً به‌عنوان پیکره‌های آبی برخورد نمی‌شود. همان‌طور که می‌دانیم، اکثر تمدن‌ها به دلایل آشکار در کنار رودخانه‌ها شکل می‌گیرند، اما برای مردمی که ارتباط نزدیکی با آن دارند، رودخانه تبدیل به موجودی زنده می‌شود. شخصیت خاص خود را دارد؛ حال‌وهوا، احساسات و عجایب خاص خود را دارد.

یک رودخانه فرایندی زنده است و این در مورد رود گَنگ در هند نیز صدق می‌کند. من این شانس را داشته‌ام که در امتداد گَنگ تا سرچشمه‌اش در گوموک سفر کنم و همچنین تقریباً در امتداد تمام شاخه‌های اصلی آن سفر کرده‌ام - مانند مانداکینی، آلاکاناندا و البته باگیراتی که بخش اصلی گَنگ است. بالا در هیمالیا به معنای تقدس و پاکی است، اما وقتی به دشت‌ها جاری می‌شود، شریان حیاتی دشت‌های شمالی شبه‌قاره هند است. گَنگ در طول زمان شاهد برآمدن و افول سلسله‌های بی‌شماری بوده است. همواره سرچشمه ثابتی از قدرت و رفاه برای مردم آن بخش از کشور بوده است.

اکنون زمانی فرا رسیده که ما به آن به‌عنوان یک منبع نگاه می‌کنیم و در هیمالیا سدهایی بر آن ساخته‌ایم که به بسیاری از افرادی که رود گنگ را به‌عنوان یک مادر زنده یا الهه می‌بینند، آسیب رسانده است. و پایین‌تر در دشت‌ها به‌شدت آلوده شده است. برخی تلاش‌ها توسط افراد نگران برای بازگرداندن گَنگ به حالت بکر و طبیعی خود در حال انجام است. من ۳۰ سال است که به هیمالیا سفر می‌کنم و می‌بینم که تغییر بزرگی در حجم برف رخ داده است. بسیاری از قله‌های برف‌پوش دیگر پوشیده از برف نیستند و تنها به لبه‌های برهنه، نوک‌تیز و دندانه‌دار تبدیل شده‌اند. خطری جدی برای گَنگ به‌عنوان یک رودخانه وجود دارد و عقب‌نشینی یخچال به‌سرعت در حال رخ دادن است که می‌توانیم آن را به‌وضوح در دهانه گوموک ببینیم. به این دلیل گوموک نامیده می‌شود که شبیه صورت گاو بود. به یاد دارم وقتی اولین بار در آگوست ۱۹۸۱ به آنجا رفتم — این فقط دهانه‌ای ۴/۵ تا ۶ متری بود که آب از آن فوران می‌کرد و بسیار شبیه به دهان گاو به نظر می‌رسید. امروز غاری به عرض ۶۰ متر است که می‌توانید تقریباً ۸۰۰ متر در آن پیاده‌روی کنید.

تأثیری که تغییرات اقلیمی بر زندگی گَنگ می‌گذارد شگفت‌انگیز است و در هر لحظه‌ای که بقای این رود تهدید شود، می‌تواند فاجعه‌ای بزرگ برای شمال هند به همراه داشته باشد، جایی که همواره به‌عنوان شاهرگ حیات مردم آنجا بوده است.

اهمیت نجات گَنگ

هر فرهنگ، هر قوم، و هر تمدنی به نمادهایی نیاز دارد تا آن‌ها را الهام بخشد و سطحی متفاوت از قداست را به زندگی‌شان وارد کند. گَنگ همیشه این کار را انجام داده است و بزرگ‌ترین گردهمایی انسان‌ها در کنار ساحل‌هایش در حین کومبامِلاها رخ می‌دهد که بیش از ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون نفر گرد هم می‌آیند. در هیچ‌جای دیگر این سیاره چنین گردهمایی‌ای از انسان‌ها رخ نمی‌دهد. ستون فقرات این الهام همیشه رود گَنگ و پاکی‌ای بوده است که برای مردم نماد آن است. این نماد بسیار ضروری است. نجات این رودخانه و حفظ پاکی آن نه تنها برای بقای ما و رفع نیازهایمان، بلکه برای حفظ روحیه‌ی انسانی نیز ضروری است.